Mavi Işık
- Gelişen ve değişen teknoloji gözümüzü etkileyen ışıklandırmayı nasıl değiştirdi?
Son 15-20 yılda ışık kaynakları ve teknoloji büyük bir evrim geçirdi. Ampuller ve floresan lambalar, yerini LED (“light emitting diod”) ışıklandırmaya bıraktı. Beyaz ışıklı LED, içinde mavi-ışık ve fosfor barındırmaktadır.
LED’in boyutlarının küçük olması akıllı telefonlar, tabletler ve tv ekranlarında tecih edilmesini sağladı. Bu da on yıl önce maruz kalmadığımız mavi ışığa fazlaca maruz kalmamız sonucunu doğurdu.
- Mavi ışık çocukların gözlerini nasıl etkiler?
Mavi ışık özellikle gece uykusundan önce maruz kalındığında, yani gece uykusundan hemen önce cep telefonu, tablet, bilgisayar kullanıldığında veya TV seyredildiğinde; çocukların uyku düzenini bozar. Çocukların yeterince uykusunu alamaması ise büyümelerini, dikkatlerini ve okul başarılarını olumsuz etkiler.
- Sürekli mavi ışığa maruz kalan çocuklarda ne gibi sorunlar görülebilir?
Çocukların gözünün şeffaf tabakası (kornea) ve merceği ışığa erişkinlerden daha geçirgendir. İki yaşın altındaki çocuklara dijital ekran kullandırılmamalıdır. Daha büyük çocuklarda dijital ekranlara çok bakmaktan kaynaklanan göz yorgunluğu, odaklama güçlüğü, göz kuruluğu, başağrısı; öğrenme ve üretkenliği olumsuz etkileyebilir.
- Mavi ışığın zararları ile ilgili yapılmış çalışmalar var mı? Varsa ne gibi sonuçlara yer verilmiş?
Mavi ışık gündüz saatlerinde dikkatimizi, tepki hızımızı ve ruh halimizi olumlu etkilemekle birlikte, gece maruz kalındığında biyolojik saatimizi bozar. Bunun da kanser, şeker hastalığı, kalp hastalığı ve obeziteye yol açabileceği öne sürülmektedir.
- Ne zaman ve nasıl mavi ışıktan koruma önlemi almalıyız?
Geceleri mavi ışıktan koruma önlemi almalıyız. Gece uykusundan 2-3 saat önce mavi ışık yayan elektronik cihazlara bakmayı bırakmalıyız. Ya da mavi ışığı filtre eden gözlükler kullanmalıyız. Gece lambası olarak tercih ettiğimiz renk de kırmızı olmalıdır.
- Sirkadiyen ritim nedir? Önemi nedir ve mavi ışığın sirkadiyen ritme etkisi nelerdir?
Vücudumuzun 24 saati kapsayan iç ritmine sirkadiyen ritim denir. Sirkadiyen ritme etki eden temel çevresel faktör ışıktır. Gece uyumamızı, beynimizden salınan melatonin salgısı sağlar. Beynimize melatonin salıp salmamayı söyleyen sinyal ise gözümüzdeki ışığa duyarlı hücrelerin saldığı melanopsin’dir. Diğer bir deyişle ışık azalınca, gözümüz beynimize uyuması için sinyal gönderir. Mavi ışık melatonin salgısını en fazla baskılayan ışık rengidir. Eğer gece mavi ışığa maruz kalırsak uykumuz kaçar, uyku düzenimiz bozulur.
- Mavi ışığın retina (gözün ağ tabakası) üzerinde olumsuz etkileri var mıdır?
Deneysel çalışmalarda, mavi ışığın retinada hasar yarattığı gösterilmiştir. Ömrümüz boyunca maruz kaldığımız mavi ışığın, görme kaybına yol açan yaşa bağlı sarı nokta hastalığında rolü olabileceği yönünde de çalışmalar mevcuttur. Ancak yaşa bağlı sarı nokta hastalığının oluşumunda pek çok faktör söz konusudur ve tek başına mavi ışığın etkisi henüz tam ispatlanmamıştır.
- Sürekli bilgisayar, telefon, tablet kullananlara öneriler:
Ekran sizden 35-40 cm uzak olsun.
Saatte en az 3 kez başınızı ekrandan kaldırıp, uzağa doğru bakın.
Gözünüzde kızarma-batma gibi kuruluk belirtileri oluşuyorsa suni gözyaşı damlası kullanın.
Gece uyumadan 2-3 saat önce ekran kullanımını bırakın ya da mavi ışığı bloke eden gözlük takın.
Yılda bir defa göz muayenesi yaptırın.
- Mavi ışıktan korunmak için kullanabileceğimiz özel ürünler var mıdır?
Mavi ışıktan korunmak için mavi ışığı bloke eden gözlük camları kullanabiliriz. Bu camlar mavi ışıktan korunmanın yanısıra parlamayı azaltarak daha rahat bir görüş sağlarlar. Renkleri daha doğal görmemizi sağlarlar.
- En çok kimler tercih ediyor?
Bu camları bilgisayar başında uzun saatler geçirenler tercih etmeli. Ayrıca fazlaca cep telefonu kullanan, uzun saatler televizyon seyredenler de mavi ışığı bloke eden camları kullanmalı.
